سازمان بین المللی استاندارد ISO که مقر آن در ژنو می باشد در ۲۴ فوریه ۱۹۴۷ به منظور یکپارچه کردن تدوین استاندارد در سراسر جهان، ایجاد تسهیلات در تجارت بین المللی، حمایت از تولید کننده و مصرف کننده ، توسعه همکاری های علمی تکنولوژیکی اقتصادی و … با عضویت ۲۵ کشور تاسیس شد . به دنبال پیوستن تدریجی سایر کشورهای جهان ، این سازمان در حال حاضر دارای ۱۶۱ عضو شامل ۱۰۴ عضو اصلی ۴۷ عضو مکاتبه ای و ۱۰ عضو مشترک می باشد که سازمان استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران از جمله اعضای اصلی آن بوده و با فعالیت در کمیته های فنی ایزو در تدوین استانداردهای بین المللی مشارکت داشته و دارد. این استانداردها که تعداد آنها در حال حاضر ۱۷۵۰۰ مورد می باشد. بعضی از استانداردهای واژگان به دیگر زبانها نیز منتشر شده است.

کمیته های فنی که متشکل از اعضای فعال و اعضای ناظر میباشند وظیفه دارند موضوعاتی را که تدوین استاندارد آنها ضروری به نظر میرسد بررسی و مطرح نمایند .

پس از موافقت اعضاء با موضوع پیشنهادی مدارک علمی و فنی مربوط تهیه و بین اعضاء از جمله ایران توزیع می گردند که پس از انجام اصلاحات لازم به صورت پیش نویس استــــاندارد بین الــمللی در می آیند . پیش نویس های مذکور مجدداً برای اعضاء فرستاده می شوند تا پس از انجام آخرین اصلاحات به عمل آمده و تصویب نهایی به صورت استانداردهای بین المللی مورد عمل قرار گیرند .

در مراحل مختلف تدوین، اجلاسیه هایی برای بحث و تبادل نظر حضوری اعضاء نسبت به پیش نویس مورد نظر در کشـــورهای عضو ایزو تشکیل می گردد و اعــــضای فعال نماینده یا نمایندگانی به این جلسات اعزام می دارند .

سازمان استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران در حال حاضر در ۱۴۸ کمیته و زیر کمیته عضو فعال (P ) و در ۱۲۰ کمیته عضـو ناظر (O ) بوده و مسئولیت دبیرخانه کمیته های فنی شوینده ها ( (TC91کودهــای شیمیایی ((TC134 فرآورده های بهــداشتی و آرایشی ((TC217 و کمیته فرعی واژه شناسی اطلاعات و اسناد ((SC3\TC46 را نیز به عهده دارد.

قابل ذکر است که مسـئولیت دبیر خانه کمیته های فــنی به یکی از اعضای،فعال که داوطلب این امر باشد واگذار می گردد .

آشنائی با اصطلاحات:

Standard:

واژه استاندارد در لغت به معنی نظم و قاعده و قانون است و در اصطلاح مدرکی است در بر گیرنده قواعد راهنمائی ها و ویژگی ها

برای فعالیتی خاص یا نتایج آنها به منظور استفاده عمومی مکرر از طریق همرایی و با نظارت مراجع رسمی تهیه و به وسیله سازمان

شناخته شده باشد و هدف از آن دستیابی به میزان مطلوبی از نظم در یک زمینه است.

Standardization:

استاندارد سازی فعالیتی است که برای ایجاد ضوابط و دستیابی به نظم بهینه در زمینه ای معین با در نظر گرفتن مشکلهای بالفعل و بالقوه انجام می شود. این فعالیت به ویژه شامل تهیه،تدوین و انتشار استاندارد است.

International standard:

استاندارد بین المللی مدرکی است که با توافق نظر و تصویب گروههای مرتبط در تمامی کشورهای عضو برای دستیابی به نظم بهینه در زمینه ای معین با هدف ارتقای منافع جامعه بر مبنای نتایج تثبیت شده علمی، فناوری و تجربی تهیه می شود.

ISO:

ایزو مخفف نام سازمان استاندارد سازی بین المللی است(International Organization for standardization) که به دلیل آنکه نام مخفف در زبانهای مختلف فرم متفاوت داشته تصمیم گرفته شداز واژه ای واحد صرف نظر از نام آن در هر کشور استفاده شود.برای این منظور واژه یونانیISOS به معنی برابر و یکسان در نظر گرفته شد که فرم خلاصه آن ISO است.

سایت این سازمان با آدرس WWW.ISO.ORG قابل دسترسی است.سازمان ایزو تاکنون ۱۷۰۴۱ استاندارد تدوین کرده است. مجله ایزوفوکوس(ISO Focus) و ایزو منیجمنت سیستم (ISO MANAGEMENT SYSTEM) نیز توسط این سازمان منتشر می شود.

Member Bodies:

بالاترین مرجع استاندارد سازی در کشور است که حق رای کامل برای هر کمیته فنی ایزو را دارد.

Correspondent Member:

عضویت مکاتبه ای در مورد کشورهایی است که فعالیت استاندارد سازی آنها کامل نشده است.این اعضاء نمی توانند در کادر فنی و همچنین در سیاست گذاری سازمان ایزو شرکت فعال داشته باشند ولی حق آگاهی از فعالیتهای ایزو را دارند.

Subsciber Members:

گروهی است با عنوان مشترک شده. این گروه در مورد کشورهایی است که از نظر اقتصادی در آمد پایینی دارند و هزینه عضویت کمتری نسبت به بقیه پرداخت می کنند ولی در تماس با سازمان ایزو هستند.

(P)Member:

عضو های فعال(Participating) عضوهائی هستندکه در کادر کمیته فنی یا زیر کمیته مشارکت دارند و پاسخ به پرسشهای ایزو به طور رسمی برای آنها ارسال می شود و رای پیش نویس مدارک ایزو برای آنها اجباری است د رصورت امکان نیز باید در اجلاسهای کمیته های فنی ایزو شرکت کنند آرای اعضای فعال در رای گیری منظور می شود.

(O)Member:

عضو ناظر(Observer) عضو هایی هستند که مشارکت در کار کمیته فنی و یا کمیته فرعی و پاسخ به مدارک ایزو برای آنها الزامی نیست و آرای آنها برای رای گیری محاسبه نمی شود ولی مدارک ایزو برای آنها جهت اطلاع ارسال می شود.

Liaison Member:

سازمانهای بین المللی که نقش موثری در کار کمیته فنی و یا کمیته فرعی دارند می توانند عضویت اشتراکی داشته باشند این ارتباط می تواند بین کمیته های فنی مختلف و یا زیر کمیته ها نیز باشد.

TC:

کمیته فنی(Technical Committee) گروه فنی ای است که کار تدوین استاندارد ها در زمینه ای خاص را بر عهده دارد و مسئول برنامه ریزی و پایش کار فنی است.فرایند پذیرش و توافق نظر میان اعضاء در مورد موضوع کاری خاص از دیگر مسئولیتهای دیگر کمیته فنی است.در هر کمیته فنی موضوع های کاری بر مبنای طبقه بندی خاصی در پوشش چند کمیته فرعی قرار می گیرد. هر کمیته فنی دارای یک دبیر خانه ،رئیس و دبیر است.

SC:

کمیته فرعی(Sub Committee):هر کمیته فنی با توجه به گستردگی کار خود از چندین زیر کمیته با کمیته فرعی تشکیل شده است.هر کمیته فرعی مسئولیت انجام کار خاصی را دارد .فرایند پذیرش و توافق نظر میان اعضا از مسئولیتهای دیگر کمیته فرعی است.

WG:

گروه کاری (Working Group):گروهی از متخصصان هستند که توسط TC/SCاز میان اعضای عضو تعیین می شوند و مسئولیت تهیه پیش نویس استاندارد بر طبق مقررات ایزو را دارند.

AG:

گروه کاری ویژه(Adhoc Group):کمیته فنی یا کمیته فرعی (TC/SC) ممکن است با هدف مطالعه یک مشکل تعریف شده و خاص ، گروه کاری ویژه ای را تعیین کند.اعضای آن به طور معمول از میان متخصصان حاضر در اجلاس TC/SCبه همراه یک گزارشگر تعیین می شوند. گروه کاری مزبور پس از ارائه گزارش در اجلاس منحل می شود.

Secretariat:

دبیرخانه توسط هیات مدیره فنی(TMB) به یکی از کشورهای عضو(NB) با مسئولیتهای اصلی زیر واگذار می شود:

فراهم کردن خدمات فنی و اداری برای کارTC/SC
پایش ، گزارش دوره ای و حصول اطمینان از پیشرفت کار
تعیین برنامه کار ، تهیه و توزیع مدارک
بنامه ریزی کار اجلاس
ثیت تصمیم های اتخاذ شده در اجلاس

دبیرخانه باید تسهیلات لازم برای تدوین استاندارد به دو زبان انگلیسی و فرانسه را داشته باشد.

Secretary:

دبیر توسط دبیرخانه برای مدیریت خدمات فنی و اداری و مسئولیتهای زیر تعیین می شود:

· کارهای اجرایی تدوین

· ایجاد هماهنگی های لازم بین کارشناسان گروههای کاری

· برقراری ارتباط و برنامه ریزی لازم برای برگزاری اجلاس

· تهیه گزارش های دوره ای برای پیشرفت کار پروژه

· پایش نحوه فعالیت اعضاء در کار کمیته و گزارش نتیجه آن به دبیرخانه مرکزی

Project Leader:

رئیس پروژه به طور معمول توسط پیشنهاد دهنده کار جدید معرفی می شود و توسط اعضای فعال کمیته تعیین می شود . رئیس پروژه مسئولیت انجام کار و پیشرفت پروژه جدید در زمان تعیین شده را دارد.

Chairman:

رئیس توسط هیات مدیره فنی TMB برای مدیریت TC/SC (در دوره زمانی سه سال)و با مسئولیتهای اصلی زیر تعیین می شود:

مدیریت همه جانبه برنامه کارTC/SC
مدیریت و هدایت اجلاس برای رسیدن به توافق نظر
حصول اطمینان از تصمیم گیری شفاف در اجلاس
تصمیم گیری درست در مراحل پرسش

Convener:

رئیس گروه کاری به طور معمول با نظر رئیس و دبیر TC/SC در زمان تشکیل گروه کاری تعیین می شودو مدیریت کلیه فعالیتهای گروههای کاری یا گروههای کاری ویژه شامل برنامه ریزی تعیین محل و تاریخ اجلاس زمان بندی و راهبری اجلاس و هماهنگی بین اعضای گروه را به عهده دارد.

CASCO:

مخفف ISO committee on conformity assessment کمیته ارزیابی انطباق سازمان ایزو است.

‍COPOLCO:

مخفف ISO committee on consumer policy کمیته سیاستگذار مصرف کننده سازمان ایزو است.

DEVCO:

مخفف ISO committee on developing country matters کمیته حمایت از کشورهای در حال توسعه

سازمان ایزو است.

REMCO:

مخففISO committee on reference materials کمیته مواد مرجع سازمان ایزو استۀ

OMIL:

مخفف نام سازمان اندازه شناسی قانونی است.

(international organization for legal metrology)

این سازمان وظایف زیر را بر عهده دارد:

تدوین توصیه نامه و مداک بین المللی استاندارد (Recommendation , doucument) در زمینه مختلف اندازه شناسی قانونی
انتشار اطلاعات فنی در رابطه با اندازه شناسی قانونی
حذف موانع فنی تجاری ایجاد شده به وسیله اندازه شناسی قانونی از طریق یکسان سازی قوانین و مقررات مربوط به اندازه گیری ها ، بسته بندی ها و دستگاههای اندازه گیری و ارتقای شناسایی متقابل ارزیابی انطباق اندازه شناسی قانونی
ارتقا و توسعه اندازه شناسی قانونی در دنیا

BIMP:

مخفف نام دفتر بین الملل اوزان و مقیاسها است:

(BUREAU INTERNATIONAL DES POIDS ET MESURES) و هدف آن اندازه گیری ها در عرصه جهانی و برقراری قابلیت ردیابی آنها به سیستم بین المللی یکاهاست.این دفتر مجموعه ای از کمیته های مشورتی را اداره می کند. اعضای این کمیته ها نمایندگان آزمایشگاههای ملی اندازه شناسی کشورهای عضو عهدنامه متر و آزمایشگاههای BIMP هستند . BIMP تحقیقات مربوط به اندازه گیری را انجام می دهد.

ILAC:

مخفف نام کمیته بین المللی تائید صلاحیت آزمایشگاهی است:

(INTERNATIONAL LABORATORY ACCREDITATION COOPERNATION)

ILAC یک سازمان همکاری بین المللی طرحهای مختلف تائید صلاحیت آزمایشگاههاست و در سراسر جهان اجرا می شود. ILAC با هدف توسعه همکاری های بین المللی برای تسهیل تجارت از طریق ارتقاء پذیرش نتایج کالیبراسیون و آزمون های تائید صلاحیت شده در سال ۱۹۷۸ آغاز به کار کرد و در سال ۱۹۹۶ با امضای تفاهم نامه آمستردام توسط نمایندگان ۴۴ کشور به عنوان همایش همکاری های بین المللی رسمیت یافت. ILAC یک اتحادیه بین المللی مهم برای توسعه روشهای اجرایی و فعالیتهای تائید صلاحیت آزمایشگاهها و در ارتقا تائید صلاحیت آزمایشگاهها به عنوان ابزاری برای تسهیل تجارت کمک به توسعه سیستمهای تائید صلاحیت و شناسائی امکانات آزمون صلاحیت دار در سراسر دنیا نقش عمده دارد.

IAF:

مخفف نام مجمع بین المللی تائید صلاحیت است.INTERNATIONAL ACCREDITATION FORUM

IAS:

مخفف نام نظام تائید صلاحیت ایرانIRAN ACCREDITATION SYSTEM است که به منظور ایجاد نظام مستقل برای ثبات و کارایی بیشتر فعالیتهای تائید صلاحیت و برآورده ساختن الزامات بین المللی ایجاد شده و به ارائه خدمات مربوط به تائید صلاحیت می پردازد. رسالت نظام مذکور بر حصول اطمینان از عملکرد مناسب و صحیح سازمانهای ارزیابی کننده انطباق ترویج و درک بهتر روشهای تائید صلاحیت و روشهای گواهی کردن انطباق و فوایدی که در نتیجه اعمال این روشها در زمینه کیفیت محیط زیست و ایمنی برای همه طرفهای ذی نفع اعم از تولید کنندگان و مصرف کنندگان حاصل می گردد استوار شده است.

IEC:

مخفف نام کمسیون بین المللی الکتروتکنیک است و تدوین استاندارد های الکتریکی و الکترونیکی را به عهده دارد.

ELECTROTECHNICAL COMMISSION INTERNATIONAL

EN:

مخفف استاندارد های اتحادیه اروپائی است.

ITU:

مخفف نام اتحادیه بین المللی مخابرات است.

(INTERNATIONAL TELECAMINACATION UNION) این تشکیلات جهانی از آژانسهای تخصصی سازمان ملل بوده و ستاد مرکزی آن در شهر ژنو است و مسئولیت استاندارد سازی هماهنگی و توسعه سیستم مخابرات بین المللی را بر عهده دارد.

EFQM:

مخفف نام بنیاد مدیریت کیفیت اروپا است.

EUROPEAN FOUNDATION FOR QUALITY MANAGEMEN

RISCAM:

این واژه مخفف :

REGINAL INSTITUTE FOR STANDARDIZATION , CONFORMITY ASSESSMENT AND METROLOGY

است که عنوان موسسه منطقه ای استاندارد سازی ، ارزیابی انطباق ، تائید صلاحیت و اندازه شناسی است.

CE:

علامت CE علامت کیفیت اروپا ست. در حال حاضر استنانداردهای تدوین شده از سوی کشورهای اتحادیه اروپا مورد تائید قرار گرفته و کالاهای با نشان استاندارد”CE” می تواند به راحتی میان این کشورها مورد قبول واقع شود.