خلاصه استاندارد باتری های راه انداز اسید سربی
- مقدمه
این استاندارد در خصوص تعیین الزامات عمومی ، ویژگی های اساسی عملکردی، روش های آزمون و نتایج مورد نیاز برای انواع باتری های سرب- اسیدی با ولتاژ نامی 2 ولت به ازای هر سلول که به عنوان منبع تغذیه اولیه در راه اندازی موتورهای احتراق داخلی ، روشنایی و تجهیزات عملکردی خودروهای با موتور احتراق داخلی به کار می رود. ( باتری های راه انداز)
- طبقه بندی و کدگذاری باتری های راه انداز- چگالی الکترولیت و ولتاژ مدار باز
باتری بر حسب نوع کارکرد به سه طبقه تقسیم بندی می شوند:
طبقه A : باتری های با کاربرد راه اندازی و با قابلیت کارکرد معمولی و مقاومت مکانیکی عادی
طبقه B : باتری های با کاربرد راه اندازی، دارای الزامات سخت در قابلیت کارکرد و / یا مقاومت مکانیکی
طبقه C : باتری های با کاربرد راه اندازی و کار در دمای بالا
باتری ها به دو روش زیر کدگزاری می شوند:
- باتری منفذدار ( سرریز شونده ): باتری منفذ دار عبارت است از یک باتری ثانویه با درپوش های باز شونده، مجهز به منافذی برای خروج فرآورده‌های گازی
- باتری با دریچه تنظیم شده ( با ترکیب مجدد گاز ): درپوش این نوع باتری ثانویه پس از فرایند تولید باز شونده نیست، اما در صورتی که فشار داخلی از مقدار قبل تعیین شده بیشتر شود امکان خروج گاز را از دریچه معینی مقدور می سازد.
چگالی الکترولیت و ولتاژ مدار باز
در باتری های منفذدار کاملا شارژ، چگالی الکترولیت باید در گستره kg/L 27/1 تا kg/L 30/1 در دمای 25 درجه سلیسیوس باشد، مگر اینکه غیر از این توسط سازنده مشخص گردد. ولتاژ مدار باز باید در گستره 70/12 ولت تا 90/12 باشد.
برای باتری‌های با دریچه تنظیم شده، الکترولیت در دسترس نبوده و بنابراین امکان بررسی چگالی وجود ندارد ولی کمینه ولتاژ 80/12 ولت باشد مگر اینکه غیر از این توسط سازنده مشخص شود.
3- شرایط تحویل
باتری‌های منفذدار نو به دو حالت آماده برای مصرف (دارای الکترولیت) یا به حالت شارژ خشک به صورتی که باتری فاقد الکترولیت باشد به بازار عرضه می گردد.
باتری های دارای دریچه تنظیم شده معمولا در حالت آماده برای مصرف عرضه می شوند.
4- شناسایی، برچسب زدن
باتری ها باید دارای مشخصات زیر بر روی قسمت بالایی یا چهار طرف باشند:
شناسه سازنده یا تامین کننده، طبقه بندی باتری، ولتاژ نامی ، ظرفیت، جریان راه اندازی سرد نامی، برچسب ایمنی، باتری های دارای دریچه تنظیم شده، نشانه‌گذاری قطبیت، کدگذاری کاهش آب، بستن باتری
5- ویژگی‌های عملکردی باتری
ویژگی های عملکردی باتری شامل ویژگی های الکتریکی و ویژگی های مکانیکی مورد آزمون قرار می گیرد.
در ویژگی های الکتریکی مواردی مانند آزمون راه اندازی سرد (جریان تخلیه توسط سازنده اعلام می‌شود) ، ظرفیت باتری راه انداز (شامل ظرفیت نامی 20 ساعته و ظرفیت ذخیره نامی)، پذیرش شارژ بر حسب جریان (Ica) (جریانی که باتری نیمه تخلیه ، در دمای صفر درجه سلیسیوس و تحت ولتاژ ثابت 40/14 ولت می پذیرد.)،، بقای شارژ (به صورت اجرای راه اندازی سرد یک باتری شارژ و پر بعد از نگهداری آن به صورت مدار باز و شرایط دمایی و زمانی مشخص ، تعریف شده است) ، مصرف آب (میزان تجزیه ی آب در باتری های بدون نیاز به سرویس و مراقبت در زمان اضافه شارژ پایین می باشد)، باتری شارژ خشک بررسی می شود. همچنین آزمون دوام که شامل دو قسمت زیر است، نیز مورد بررسی قرار می گیرد:
آزمون خوردگی
معرف قابلیت باتری در انجام مکرر دوره های اضافه شارژ/ انبارش می باشد.
آزمون چرخه ای
معرف قابلیت یک باتری در انجام مکرر چرخه های دشارژ/ شارژ مجدد و دوره های استراحت طولانی در قرارگیری به صورت مدار باز می باشد.
ویژگی های مکانیکی شامل بررسی موارد شامل استقامت در برابر لرزه (معرف قابلیت استفاده یک باتری تحت نیروهای با شتاب نامنظم یا منظم) و حفظ الکترولیت (قابلیت یک باتری در حفظ الکترولیت خود تحت شرایط فیزیکی مشخص شده) می باشد.
6- شرایط عمومی آزمون
نمونه برداری باتری ها
در مورد باتری های پر شده: 30 روز بعد از تاریخ حمل از کارخانه
در مورد باتری های خشک: 60 روز بعد از تاریخ حمل از کارخانه می باشد.
آماده سازی شرایط محیطی باتری ها پیش از آزمون
باتری های منفذ دار در دمای 10±25 درجه سانتیگراد ، در صورت نیاز باید یک سیستم دما ، مانند وان آب استفاده نمود.
شارژ کامل باتری ها به روشهای زیر انجام می پذیرد:
شارژباتری های منفذ دار با جریان ثابت
شارژ باتری های منفذ دار با ولتاژ و جریان ثابت
شارژ باتری های دارای دریچه تنظیم شده با جریان ثابت
شارژ باتری های دارای دریچه تنظیم شده با جریان و ولتاز ثابت
فعال سازی باتری های شارژ خشک
این باتری ها با توجه به علائم داخلی یا خارجی جلد باتری و یا مطابق دستورالعمل سازنده پر می شوند.
وسایل اندازه گیری
وسایل اندازه گیری الکتریکی شامل اندازه گیری ولتاژ، اندازه گیری جریان
مجموعه ی آمپرمتر ، مقاومت شنت و سیم های رابط می باشند.
اندازه گیری دما توسط دما سنج انجا م می پذیرد.
اندازه گیری چگالی توسط چگالی سنج انجام می پذیرد.
اندازه گیری زمان وسایل مورد استفاده برای اندازه گیری زمان باید بر حسب ساعت، دقیقه و ثانیه درجه بندی شده باشند.
ترتیب آزمون ها
باتری های پر شده و شارژ شده
- اولین کنترل ظرفیت گیری Ce
- اولین آزمون اجرای راخ سرد
- دومین کنترل ظرفیت گیریCe
- دومین آزمون اجرای راه اندازی سرد
- سومین کنترل ظرفیت گیری Ce
- سومین اجرای آزمون اجرای راه اندازی سرد
باتری های شارژ خشک
اولین اجرای راه اندازی سرد بعد از پر کردن با الکترولیت انجام می پذیرد.
کنترل ظرفیت Ce 20h
باتری باید در یک وان آب با دمای 2±25 درجه سانتیگراد قرار گیرد. محل ترمینال ها باید دست کم15 میلی متر و بیشینه بالاتر از سطح آب باشد.
فاصله هر کدام از باتری ها باید دست کم 25 میلی متر باشد.
باتری باید با جریان ثابت در 0.02± مقدار نامی تخلیه شده تا اینکه مقدار ولتاژ دو سر ترمینال باتری به 0.05± ولت 10.5 ولت افت نماید.
مدت زمان تخلیه t بر حسب ساعت باید ثبت شود.
شروع تخلیه باید بین یک تا پنج ساعت پس از تکمیل شارژ طبق بند 8-2 آغاز شود.
زمان انبارش
باتری های با کاهش آب معمولی (N) 10 روز
باتری های با کاهش آب کم (L) 14 روز
باتری های با کاهش خیلی کم آب (VL) 49 روز
باتری های دارای دریچه تنظیم شده (VRLA) 49 روز
7- باﺗﺮی ﻫﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ ﺷﺶ ﻧﻤﺎد رﻧﮕﯽ ﺷﺮح داده ﺷﺪه در زیر ﻧﺸﺎﻧﻪ ﮔﺬاری ﺷﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ:
ﻧﻤﺎدﻫﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺼﻮرت ﮔﺮوﻫﯽ در ﺑﺎﻻﺗﺮﯾﻦ ﺳﻄﺢ ﺑﺎﺗﺮي ﻗﺮﺍر ﮔﯿﺮﻧﺪ، ﻫﯿﭻ ﺗﻮﺿﯿﺤﯽ ﺑﻪ ﻫﯿﭻ زﺑﺎﻧﯽ ﻧﺒﺎﯾﺪ ﻫﻤﺮﺍه ﺑﺎ ﺍﯾﻦ ﻧﻤﺎدﻫﺎ درج ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ. ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ ﻧﻤﺎدﻫﺎ ﺑﺎﯾﺪ در دﻓﺘﺮﭼﻪ رﺍﻫﻨﻤﺎي ﺧﻮدرو ﺑﻪ زﺑﺎن ﻣﻨﺎﺳﺐ آورده ﺷﻮﻧﺪ.
در ﻫﻨﮕﺎم ﻋﺮﺿﮥ ﺑﺎﺗﺮي در ﺑﺎزﺍر، ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ ﻧﻤﺎدﻫﺎ ﺑﺎﯾﺪ در دﻓﺘﺮﭼﻪ رﺍﻫﻨﻤﺎي ﺑﺎﺗﺮي، آورده ﺷﻮﻧﺪ.
ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ ﻫﺮ ﯾﮏ ﺍز ﻧﻤﺎدﻫﺎ ﺑﻘﺮﺍر زﯾﺮ ﺍﺳﺖ :
(ﻗﺮﻣﺰ) ﺳﯿﮕﺎر ﮐﺸﯿﺪن ، ﺗﻤﺎس ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺑﺎ ﺷﻌﻠﻪ و ﺟﺮﻗﻪ ﻣﻤﻨﻮع ﺍﺳﺖ .
(زرد) ﺑﺎﺗﺮي ﺍز ﻧﻮع ﺍﺳﯿﺪي ﺍﺳﺖ .
(آﺑﯽ ) ﺍﺳﺘﻔﺎده ﺍز ﻋﯿﻨﮏ ﺍﯾﻤﻨﯽ ﺿﺮوري ﺍﺳﺖ .
(آﺑﯽ) ﺑﻪ دﺳﺘﻮرﺍﻟﻌﻤﻞ ﺳﺎزﻧﺪه ﺟﻬﺖ رﺍه ﺍﻧﺪﺍزي رﺟﻮع ﺷﻮد.
(ﻗﺮﻣﺰ) ﺍز دﺳﺘﺮس ﮐﻮدﮐﺎن دور ﻧﮕﻬﺪﺍرﯾﺪ.
(زرد) ﺧﻄﺮ ﺍﻧﻔﺠﺎر ﮔﺎز .
تهیه و تنظیم: مهرنوش کهوری کارشناس آزمایشگاه برق اداره کل استاندارد هرمزگان